АСМУНДАСТРУМ

Асмунда́струм (Osmundastrum C. Presl), род папарацевых сямейства Чыставуставыя.

Род адносіцца да лептаспарангіятных папарацей і прадстаўлены адным відам — асмундаструм кары́чны, або асмундаструм цынамонавы [Osmundastrum cinnamomeum (L.) C. Presl]. У Паўночнай Амерыцы распаўсюджаны ад паўднёвай часткі паўвострава Лабрадор на захад да возера Антарыа і на поўдзень праз усходнія раёны ЗША да ўсходняй Мексікі і Вест-Індыі; у Паўднёвай Амерыцы — на захад да Перу і на поўдзень да Парагвая; у Азіі — ад Паўднёва-Усходняй Сібіры і далей на поўдзень — у Японіі, Карэі, Кітаі і на Тайване, у М’янме, Тайландзе і В’етнаме.

На Беларусі ў прыроднам асяроддзі не расце, выкарыстоўваецца як дэкаратыўная расліна ў садах прыроднага стылю.

Травяністая расліна, якая ўтварае асобныя фертыльныя (спараносныя) і стэрыльныя ваі. Стэрыльныя ваі развіслыя, вышыня 30–150 см і шырыня 15–20 см, перыстыя. Фертыльныя ваі прамастаячыя і больш кароткія, вышыня 20–45 см. Спачатку з’яўляецца фертыльнае лісце зялёнага колеру, паступова, па меры выспявання спор, яно становіцца карычневым. Стэрыльныя ваі адміраюць восенню, а спараносныя захоўваюцца да наступнага сезона. Споры павінны неадкладна трапіць у спрыяльныя ўмовы і развіцца на працягу некалькіх тыдняў, інакш яны гінуць.

Асмундаструм карычны вырошчваюць за межамі роднага арэала, тым самым пашыраючы яго прысутнасць у іншых рэгіёнах ў якасці культываванага віду. У культываванні аддае перавагу мясцінам у засені і вільготнай пажыўнай глебе.

Ядомая расліна, аднак ужываць у сырым выглядзе непажадана з-за наяўнасці ферменту тыяміназы, які разбурае вітаміны групы В.

Выкапнёвыя рэшткі асмундаструма карычнага адносяцца да позняй мелавой сістэмы (перыяду), прыкладна 70 млн гадоў таму, што робіць яго адным з найстаражытнейшых відаў жывых раслін. Выкапнёвыя рэшткі роду таксама вядомы ў адкладах трыясавай сістэмы (перыяду).