Помнік на брацкай магіле савецкіх воінаў і партызан на скрыжаванні вуліц Леніна і Кірава ў цэнтры гарадскога пасёлка Відзы.
Помнік на брацкай магіле савецкіх воінаў і партызан на могілках у гарадскім пасёлку Відзы.
Ві́дзы
Гарадскі пасёлак у Браслаўскім раёне Віцебскай вобласці. За 36 км на паўднёвы захад ад г. Браслаў, за 272 км ад г. Віцебск, за 205 км ад Мінска, 40 км ад чыгуначнай станцыі Паставы (на лініі Паставы — Лынтупы); аўтадарогамі звязаны з гарадамі Браслаў і Паставы, в. Дрысвяты, мястэчкам Адуцішкіс (Літва).
У 1939 г. у Відзах было 2,2 тыс. жыхароў.
У 1940–1960 гг. цэнтр Відзаўскага раёна.
У гады Вялікай Айчыннай вайны
Відзы акупіраваны 27 чэрвеня 1941 г. Ад рук нямецка-фашысцкіх захопнікаў у гарадскім пасёлку і раёне загінулі 4 154 чалавекі, у т. л. 2 708 — у гета ў Відзах (частка вязняў была вывезена ў Літву і загублена там альбо ў лагерах смерці ў Заходняй Еўропе). Відзы былі разбураны.
У гарадскім пасёлку дзейнічала падпольная камсамольска-маладзёжная група К. Я. Бялова, на тэрыторыі раёна — Відзаўскі падпольны райкам КП(б)Б і Відзаўскі падпольны райкам ЛКСМБ, партызанская брыгада «Спартак»; выдавалася падпольная газета «Красное знамя», орган Відзаўскага падпольнага райкама КП(б)Б.
Партызаны брыгады «Спартак» разам з літоўскімі партызанамі атрадаў імя Кастуся Каліноўскага і «Жальгірыс» у ноч на 29 чэрвеня 1944 г. разграмілі ў Відзах нямецка-фашысцкі гарнізон і некалькі дзён утрымлівалі пасёлак.
Відзы вызвалены ў ноч з 8 на 9 ліпеня 1944 г. воінамі 1124‑га стралковага палка (падпалкоўнік Г. П. Поршнеў) 334‑й стралковай дывізіі (палкоўнік В. Ц. Гнедзін) 60‑га стралковага корпуса 43‑й арміі ва ўзаемадзеянні з часцямі 46‑й гвардзейскай стралковай дывізіі (палкоўнік К. А. Васільеў) 2‑га гвардзейскага стралковага корпуса 6‑й гвардзейскай арміі і 46‑й механізаванай брыгадай (генерал-маёр М. Л. Манжурын) 1‑га танкавага корпуса 1‑га Прыбалтыйскага фронту ў ходзе Шаўляйскай аперацыі 1944 г.
У Відзах знаходзяцца:
брацкія магілы савецкіх воінаў і партызан, на якіх пастаўлены помнікі;
помнік ахвярам фашызму.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1985.
Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941–1945: энцыклапедыя / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1990.
Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя: у 10 т. Т. 10. Кн. 1: Віцебская вобласць / Рэдкал.: У. У. Андрыевіч [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2018.
Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Браслаўскага раёна / Рэдкал.: К. В. Велічковіч [і інш.]. – Мінск: Палiграфафармленне, 1998.
Памяць. Беларусь. Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1995.
Памяць Беларусі: Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2005.
Свидетельствуют палачи: уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941–1944 гг.: документы и материалы / сост.: В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. – Минск: Национальный архив Республики Беларусь, 2009.
Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Витебская область: Сборник архивных документов и материалов / Редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. – Минск: Национальный архив Республики Беларусь; – Москва: Фонд «Историческая память», 2020.
Холокост в Беларуси: трагедия и память: документы и материалы / сост.: В. Д. Селеменев (руководитель) [и др.]. – Минск: Колорград, 2022.
Партизанские формирования Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 — июль 1944) / А. Л. Манаенков (руководитель) [и др.]. – Минск: Беларусь, 1983.
Ботвинник М. Б. Памятники геноцида евреев Беларуси. – Минск: Беларуская навука, 2000.
Шомоди В. Э. Маршрутами народной славы: учебное пособие для педагогов и воспитателей. – Минск: Университетское, 2001.
