Дата стварэння: 14.04.2023 11:07:18
Дата змены: 11.09.2024 14:12:40
Касцюко́вічы
Горад, цэнтр Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці, на р. Жадунька. За 144 км на паўднёвы ўсход ад г. Магілёў, за 339 км ад Мінска, 3 км ад чыгуначнай станцыі Камунары (на лініі Крычаў — Унеча); вузел аўтадарог на Клімавічы, Хоцімск, Сураж, Краснаполле.
У 1939 г. у Касцюковічах было 6 092 жыхары.
Нямецкія войскі 12 жніўня 1941 г. прарвалі фронт абароны 13‑й арміі на р. Сож паблізу ад горада і ў гэты ж дзень акупіравалі Касцюковічы.
Нямецка-фашысцкія захопнікі загубілі ў горадзе і раёне 846 чалавек, у т. л. у Касцюковічах 382 яўрэі (на помніку пазначана лічба 380), якія былі расстраляны 3 верасня 1942 г. каля чыгуначнай станцыі Камунары; амаль поўнасцю спалілі горад.
У горадзе і раёне дзейнічалі Касцюковіцкі падпольны райкам КП(б)Б і Касцюковіцкі падпольны райкам ЛКСМБ; партызанская брыгада 13‑я Касцюковіцкая, партызанская брыгада 5‑я Клятнянская; партызанскі атрад 44‑ы, партызанскі атрад 124‑ы Касцюковіцкі, партызанскі атрад 2‑і Хоцімскі і партызанскі атрад «Валянціна Маёрава»; выдавалася падпольная газета «Сталинский призыв», орган Касцюковіцкага падпольнага райкама КП(б)Б.
Партызаны і падпольшчыкі 13 жніўня 1943 г. узарвалі ў Касцюковічах прадпрыемства акупантаў, што вырабляла шпалы і брусы для чыгункі, вывелі са строю лесапільны завод і электрастанцыю.
Касцюковічы вызвалены 28 верасня 1943 г. ciламі 120‑й гвардзейскай (генерал-маёр М. К. Масленікаў) і 283‑й (палкоўнік В. А. Канавалаў) стралковых дывізій 41‑га стралковага корпуса (генерал-маёр В. К. Урбановіч) 3‑й арміі Бранскага фронту ў ходзе Бранскай аперацыі 1943 г. з удзелам 2‑й Клятнянскай партызанскай брыгады (камандзір Ц. М. Каротчанка; дзейнічала на тэрыторыі сучаснай Бранскай вобласці Расійскай Федэрацыі).
У Касцюковічах знаходзяцца:
брацкія магілы савецкіх воінаў; савецкіх воінаў і партызан; савецкіх воінаў, партызан і мірных жыхароў; камсамольцаў-падпольшчыкаў; адзіночныя пахаванні воінаў Чырвонай арміі — малодшага палітрука В. М. Гаражанкіна, радавога М. М. Сізава і невядомых; магіла ахвяр фашызму; на магілах пастаўлены помнікі;
мемарыяльны комплекс воінам-землякам, якія загінулі ў час Вялікай Айчыннай вайны;
памятны знак партызанскім фарміраванням, якія дзейнічалі на тэрыторыі Касцюковіцкага раёна ў час Вялікай Айчыннай вайны;
Алея Славы, створана ў гонар шасці Герояў Савецкага Саюза — ураджэнцаў Касцюковічаў і Касцюковіцкага раёна — Ф. М. Аўхачова, А. Н. Варанцова, М. І. Зіньковіча, В. П. Маргелава, У. А. Скугара, М. П. Судзілоўскага;
мемарыяльная дошка ў гонар воінаў-вызваліцеляў.