Помнік на брацкай магіле падпольшчыкаў у гарадскім пасёлку Карма.
Мемарыяльны комплекс «У гонар землякоў, якія змагаліся на палях Вялікай Айчыннай вайны» на брацкай магіле савецкіх воінаў і партызан у гарадскім пасёлку Карма.
Помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў у гарадскім пасёлку Карма.
Помнік ахвярам фашызму — вязням гета, у гарадскім пасёлку Карма.
Карма́
Гарадскі пасёлак, цэнтр Кармянскага раёна Гомельскай вобласці, прыстань на р. Сож. За 94 км на поўнач ад г. Гомель, за 278 км ад Мінска, 55 км ад чыгуначнай станцыі Рагачоў (на лініі Магілёў — Жлобін); аўтадарогамі Карма звязана з Чачэрскам, Гомелем, Магілёвам, Рагачовам, Слаўгарадам.
У 1939 г. у Карме было 2 436 жыхароў.
Нямецкія войскі 12 жніўня 1941 г. прарвалі фронт абароны 13‑й арміі на Сожы.
Карма акупіравана 15 жніўня 1941 г. Ад рук нямецка-фашысцкіх захопнікаў у гарадскім пасёлку і раёне загінулі 1 173 чалавекі, з іх у Карме больш за 830 чалавек, у т. л. больш за 700 вязняў гета, расстраляных 7–8 лістапада 1941 г.
На тэрыторыі раёна ў маі 1942 г. быў створаны Кармянскі партызанскі атрад, які пазней аформіўся ў партызанскую брыгаду 1‑ю Гомельскую.
У раёне таксама дзейнічалі Кармянскае партыйна-камсамольскае падполле, Кармянскі падпольны райкам КП(б)Б і Кармянскі падпольны райкам ЛКСМБ; партызанская брыгада «Бальшавік», партызанская брыгада «Уперад» (Гомельскай вобласці), партызанская брыгада 1‑я Гомельская, партызанская брыгада 10‑я Журавіцкая, партызанская брыгада 14‑я Цемналеская; асобны партызанскі атрад Добрушскі.
Карма вызвалена 25 лістапада 1943 г. войскамі 121‑й гвардзейскай [генерал-маёр Л. Д. Чырваній (Л. Д. Чарваній, Л. Д. Чырвоній)] і 283‑й (палкоўнік В. А. Канавалаў) стралковых дывізій 80‑га стралковага корпуса (генерал-маёр І. Л. Рагуля) ва ўзаемадзеянні з 117‑й танкавай брыгадай (палкоўнік А. С. Варанкоў) 3‑й арміі (генерал-лейтэнант А. В. Гарбатаў) Беларускага фронту ў ходзе Гомельска-Рэчыцкай аперацыі 1943 г.
У гарадскім пасёлку знаходзяцца:
брацкія магілы савецкіх воінаў і партызан; падпольшчыкаў; магіла ахвяр фашызму — 1,5 тыс. мірных жыхароў Кармы і іншых населеных пунктаў Гомельскай вобласці, закатаваных нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў 1941–1943 гг.; адзіночныя магілы невядомых салдат; на магілах пастаўлены помнікі;
мемарыяльны комплекс «У гонар землякоў, якія змагаліся на палях Вялікай Айчыннай вайны», створаны на брацкай магіле савецкіх воінаў і партызан;
помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў (танк Т‑34 на пастаменце);
помнік ахвярам фашызму — вязням гета.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гомельская вобласць / Рэдкал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1985.
Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941–1945: энцыклапедыя / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1990.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. Т. 4: Кадэты—Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1997.
Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя: у 10 т. Т. 1: Кн 1: Гомельская вобласць / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004.
Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Кармянскага раёна / Рэдкал.: М. Я. Дзяткоў [і інш.]. – Мінск: Беларусь, 2003.
Памяць. Беларусь. Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1995.
Памяць Беларусі. Рэспубліканская кніга / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2005.
Численность населения СССР на 17 января 1939 года. По районам, районным центрам, городам, рабочим посёлкам и крупным сельским населённым пунктам. – Москва: Госпланиздат, 1941.
Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси, 1941–1944 / сост.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск: Гос. ком. по арх. и делопроизводству Респ. Беларусь, 2001.
Свидетельствуют палачи: уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941–1944 гг.: документы и материалы / сост.: В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. – Минск: Национальный архив Республики Беларусь, 2009.
Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область: Сборник архивных документов и материалов / Редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. – Минск: Национальный архив Республики Беларусь; – Москва: Фонд «Историческая память», 2021.
Холокост в Беларуси: трагедия и память: документы и материалы / сост.: В. Д. Селеменев (руководитель) [и др.]. – Минск: Колорград, 2022.
Партизанские формирования Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (июнь 1941 — июль 1944) / А. Л. Манаенков (руководитель) [и др.]. – Минск: Беларусь, 1983.
Шомоди В. Э. Маршрутами народной славы: учебное пособие для педагогов и воспитателей. – Минск: Университетское, 2001.
Смиловицкий Л. Л. Евреи Беларуси в годы Холокоста: Сборник избранных статей. – Тель-Авив: б. и. 2021.
Ботвинник М. Б. Памятники геноцида евреев Беларуси. – Минск: Беларуская навука, 2000.
Винница Г. Р. Холокост на оккупированной территории Восточной Белоруссии в 1941 – 1944 годах: монография. – Минск: Ковчег, 2014.
