Аграпрамысловы комплекс
- Сельская гаспадарка і харчовы сектар
- Дзяржаўная аграпрамысловая палітыка
- Асноўныя сферы АПК
- Арганізацыйна-эканамічныя пераўтварэнні сельскагаспадарчых арганізацый
- Малыя формы гаспадарання
- Харчовая і перапрацоўчая прамысловасць
- Матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне сельскагаспадарчай вытворчасці
- Дзяржаўная падтрымка АПК
- Кааператыўна-інтэграцыйнае ўзаемадзеянне ў АПК
- Кіраванне ў АПК
- Сацыяльная палітыка ў вёсцы. Развіццё сельскіх тэрыторый
- Інавацыйнае развіццё АПК
- Кадравы патэнцыял АПК
- Знешні гандаль Рэспублікі Беларусь сельскагаспадарчай прадукцыяй і харчаваннем
- Харчовая бяспека
- Забеспячэнне якасці сельскагаспадарчай прадукцыі
Сельская гаспадарка і харчовы сектар
Дата стварэння: 03.05.2024 11:39:59
Дата змены: 13.02.2025 10:39:34
Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнка кантралюе ход уборачнай кампаніі з верталёта. 2017 г.
Нацыянальны аграпрамысловы комплекс Беларусі (АПК) — сучасная вытворчая сістэма, якая ўключае сельскую гаспадарку, прамысловасць па перапрацоўцы сельскагаспадарчай сыравіны, абслуговую інфраструктуру, навуковае забеспячэнне і падрыхтоўку кадраў. АПК ахоплівае 40 % тэрыторыі краіны, у ім занята каля 7–8 % работнікаў рэальнага сектара эканомікі.
Сельская гаспадарка з’яўляецца цэнтральным звяном АПК. Яна вырабляе сыравіну для перапрацоўчай прамысловасці і ў многім вызначае эканоміку аграпрамысловага комплексу, бо доля сыравіны ў структуры сабекошту таварнай сельгаспрадукцыі складае 50 % і больш. Рэспубліка Беларусь мае значныя зямельныя рэсурсы. Ва ўмовах рэфармавання і ўдасканалення арганізацыйнай структуры ў аграрным сектары прасочваецца ўстойлівая тэндэнцыя стабілізацыі агульнай колькасці арганізацый у межах 1 400–1 500 адзінак, а сярэдні памер зямельнага ўчастка ў разліку на адну арганізацыю складае каля 6 тыс. га (табліца 1).
|
Паказчык |
Год |
|||||
|
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
|
Плошча сельгасугоддзяў, тыс. га |
8 581,9 |
8 540,2 |
8 501,6 |
8 460,1 |
8 390,6 |
8 283,9 |
|
Колькасць сельгасарганізацый |
1 469 |
1 509 |
1 357 |
1 389 |
1 382 |
1 428 |
|
Плошча сельгасугоддзяў на 1 сельгасарганізацыю, га |
5 842 |
5 659,5 |
6 265 |
6 090,8 |
6 071,3 |
5 801,1 |
|
Колькасць занятых у сельскай гаспадарцы, тыс. чал. |
315,2 |
303,2 |
293,6 |
284,6 |
273,2 |
265,3 |
|
Доля занятых у сельгасвытворчасці ў агульнай колькасці працаўнікоў, % |
8 |
7,9 |
7,8 |
7,6 |
7,3 |
7,1 |
|
Аб’ём сельскагаспадарчай вытворчасці, млрд бел. руб. |
135,4* |
15,5 |
18,1 |
18,8 |
20,6 |
22,9 |
|
Доля сельскагаспадарчай вытворчасці ў ВУП, % |
6,3 |
6,9 |
7,6 |
6,6 |
6,8 |
6,8 |
|
Доля імпарту прадуктаў харчавання ў агульным аб’ёме імпарту, % |
14,7 |
14,8 |
13,4 |
11,5 |
11,8 |
13 |
|
Доля экспарту прадуктаў харчавання ў агульным аб’ёме экспарту, % |
16,7 |
18 |
17 |
15,6 |
16,8 |
19,9 |
|
Знешнегандлёвае сальда ў гандлі харчаваннем, млн долараў ЗША |
4,6 |
155,3 |
387,4 |
855,7 |
881 |
1 522,1 |
|
* трлн руб. |
||||||
У выніку актыўнага ўкаранення ў сельскагаспадарчую вытворчасць тэхнічных і тэхналагічных інавацый назіраецца ўстойлівая прагрэсіўная тэндэнцыя, характэрная для большасці эканамічна развітых краін, — скарачэнне колькасці тых, хто працуе ў галіне. Калі ў 2015 г. непасрэдна ў сельскай гаспадарцы было занята 315,2 тыс. чалавек, то ў 2020 г. — 265,3 тыс. чалавек, або ў 1,2 раза менш.
Паводле памеру сельскагаспадарчых угоддзяў на душу насельніцтва Беларусь уваходзіць у дваццатку сусветных лідараў: 0,58 га (пры 0,21 і 0,2 га ў сярэднім па ЕС і сусветнай супольнасці адпаведна).
Удзельная вага сельскагаспадарчай вытворчасці ў валавым унутраным прадукце (ВУП) у апошнія гады складае 7–8 %, у цэлым аграпрамысловага комплексу — да 30 %.
Асноўнымі відамі прадукцыі беларускай сельскай гаспадаркі з’яўляюцца малако, мяса жывёлы і птушкі, збожжа, бульба, агародніна, цукровыя буракі і льносыравіна. Яе вытворчасцю займаюцца сельскагаспадарчыя арганізацыі, сялянскія (фермерскія) гаспадаркі, а таксама насельніцтва.
Прыярытэтным кірункам развіцця АПК была і застаецца буйнатаварная вытворчасць. Сельскагаспадарчыя арганізацыі, у т. л. фермерскія гаспадаркі, вырабляюць каля 84 % прадукцыі аграрнага сектара, на долю насельніцтва прыпадае 16 % (табліца 2).
|
Паказчык |
Год |
|||||
|
2015* |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
|
Ва ўсіх катэгорыях гаспадарак |
||||||
|
Раслінаводства |
60,6 |
7,2 |
8,5 |
8,5 |
9,5 |
10,4 |
|
Жывёлагадоўля |
74,8 |
8,3 |
9,6 |
10,3 |
11,2 |
12,5 |
|
Усяго |
135,4 |
15,5 |
18,1 |
18,8 |
20,7 |
22,9 |
|
У сельскагаспадарчых арганізацыях, уключаючы фермерскія гаспадаркі |
||||||
|
Раслінаводства |
38,3 |
4,7 |
5,5 |
5,5 |
6,3 |
7,1 |
|
Жывёлагадоўля |
70,3 |
7,9 |
9,1 |
9,9 |
10,7 |
12,1 |
|
Усяго |
108,6 |
12,6 |
14,6 |
15,4 |
17 |
19,2 |
|
У гаспадарках насельніцтва |
||||||
|
Раслінаводства |
22,3 |
2,5 |
2,9 |
3,1 |
3,2 |
3,3 |
|
Жывёлагадоўля |
4,5 |
0,5 |
0,5 |
0,4 |
0,4 |
0,4 |
|
Усяго |
26,8 |
3 |
3,4 |
3,5 |
3,6 |
3,7 |
|
* трлн руб. |
||||||
Па аб’ёмах вытворчасці асноўных відаў сельгаспрадукцыі Беларусь з’яўляецца адным з лідараў сярод краін постсавецкай прасторы. У рэспубліцы гарантавана харчовая бяспека. Патрэбы насельніцтва ў прадуктах харчавання на 83–85 % задавальняюцца за кошт уласнай вытворчасці. Вытворчасць асноўных відаў сельгаспрадукцыі на душу насельніцтва гл. у табліцы 3.
|
Прадукты |
Год |
|||||
|
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
|
Збожжа |
915 |
788 |
845 |
652 |
778 |
935 |
|
Бульба |
634 |
632 |
678 |
621 |
648 |
558 |
|
Агародніна |
178 |
200 |
207 |
185 |
197 |
187 |
|
Мяса |
121 |
124 |
128 |
130 |
132 |
137 |
|
Малако |
745 |
754 |
774 |
778 |
785 |
828 |
|
Яйкі, штук |
396 |
382 |
372 |
356 |
373 |
373 |
У 2020 г. знешнегандлёвае сальда ў гандлі харчаваннем склала 1 522, 1 млн долараў ЗША і ў параўнанні з 2019 г. павялічылася ў 1,7 раза. Імпарт харчовых рэсурсаў складае каля 12–13 %. Пры гэтым доля жыццёва важных прадуктаў у структуры імпарту невысокая — 5–10 %. Прадуктаў харчавання беларускай вытворчасці дастаткова для забеспячэння ўнутраных патрэб у харчаванні з улікам плацежаздольнага попыту насельніцтва.
Нацыянальная аграпрамысловая вытворчасць з’яўляецца высокаразвітым, экспартна арыентаваным сектарам айчыннай эканомікі і мае высокі стратэгічны патэнцыял.
